เครื่องมือดูเวลาของคนสมัยก่อน
เวลามีความเกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวันของคนเราทุกยุคทุกสมัย เมื่อเป็นเช่นนั้น คนสมัยก่อนกำหนดเวลากันอย่างไร ต่อไปเป็นเครื่องมือหรือวิธีการกำหนดเวลาของคนสมัยก่อน โปรดทราบว่าผมไม่ได้เรียงลำดับตามยุค แต่ผมเรียงลำดับตามสิ่งที่ผมนึกขึ้นได้
กำหนดเวลาตามสิ่งรอบข้าง
สมัยก่อนพ่อแม่ผมเล่าให้ฟังว่า ยังไม่มีนาฬิกาเป็นที่แพร่หลาย เวลาเกิดเห็นการณ์อะไรขึ้นก็กำหนดเวลาตามสิ่งที่เห็นในชีวิตประจำวัน เช่น เด็กคนนี้เกิดเวลาวัวเข้าคอก เด็กคนนั้นเกิดเวลาพระออกบิณฑบาต ต่อมาเมื่อมีการจดทะเบียนวันเกิดก็ต้องคาดเดาเอาเองล่ะว่าเวลาวัวเข้าคอกประมาณ 18.00 น. เวลาพระออกบิณฑบาตเวลาประมาณเท่าไหร่
ฟังเสียงระฆัง หรือ กลองจากวัด
สมัยนั้นนาฬิกายังไม่มีแพร่หลาย มีแต่ในวัด ศูนย์ราชการ หรือบ้านคนรวย ซึ่งจะเป็นนาฬิกาแบบไขลานตั้งบนพื้นขนาดใหญ่ ทางวัดก็จะใช้นาฬิกานี้ในการตีระฆังหรือกลองเพื่อเป็นสัญญาณหมายรูัว่าออกบิณฑบาตหรือทำวัตรสวดมนต์ บางวัดก็จะตีทุกชั่วโมงให้ชาวบ้านได้รับรู้เวลา ชาวบ้านที่ทำไร่ไถ่นาก็อาศัยเสียงกลองนี้แหล่ะเป็นเครื่องกำหนดรู้เวลา เมื่อได้ยินเสียงกลองก็จะแหงนหน้าดูดวงอาทิตย์และจะจดจำไว้ว่า เวลาเท่านี้ดวงอาทิตย์จะขึ้นประมาณเท่านี้
กำหนดเวลาด้วยดวงดาว
ในยุคที่ไม่มีนาฬิกานั้น คนโบราณอาศัยดวงดาวที่อยู่บนท้องฟ้า กำหนดวันเวลา ถ้าเป็นกลางวันก็อาศัยการโคจรของดวงอาทิตย์แต่อาจจะสังเกตได้ยากหน่อย ถ้าเป็นกลางคือก็อาศัยดวงจันทร์ กลุ่มดาวต่าง ๆ ซึ่งสังเกตได้ง่ายกว่ากลางวัน
นาฬิกาแดด
โดยอาศัยเงาต้นไม้หรือเสา ใช้หมายตำแหน่งดวงอาทิตย์ โดยทำที่หมายไว้บนพื้นดิน ซึ่งจะเห็นเงาทอดลงมาแบ่งเวลากลางวันออกเป็นชั่วโมง ๆ ต่อมาจึงมีผู้ผลิตนาฬิกาแดดขึ้นมา ซึ่งมีทั้งแบบตั้งอยู่กับที่ ตั้งอยู่หน้าบ้านหรือในที่สาธารณะ และแบบพกพา
นาฬิกาน้ำ/นาฬิกาทราย
ในเวลากลางคืนที่ไม่มีแดด ไม่สามารถใช้นาฬิกาแดดได้ คนโบราณจะใช้ภาชนะใส่น้ำเจาะรูเล็ก ๆ ไว้ให้น้ำไหลออก และทำเครื่องหมายขีดไว้ที่ภาชนะนั้นเพื่อกำหนดหมายเวลาที่ผ่านไป หรือมิเช่นนั้นก็ใช้ทราย โดยการปล่อยทรายลงมาแล้วกำหนดหมายเวลาตามทรายที่ลงมานั้น
นาฬิกาธูป/นาฬิกาเทียน
ถ้าใครดูหนังจีนคงจะเคยเห็นในบางฉากที่เขากำหนดเวลาในการประลองยุทธ์หนึ่งชั่วธูป ก็คือการนำธูปหนึ่งก้านมาจุด เมื่อธูปถูกไหม้หมดหนึ่งก้าน ก็เรียกว่า เวลาหนึ่งชั่วธูป
เวลาประเทศไทยขณะนี้